© Marc Verbeek

>

Tentoonstelling Half Empty door curator Jeroen Bosch tijdens Kunstweekend Charlois

Op 20 locaties is tijdens ‘This could be Rotterdam or anywhere’ kunst te beleven in Rotterdam Charlois. Meer dan 100 kunstenaars van binnen en buiten Rotterdam tonen hun werk in performances, tentoonstellingen en voorstellingen. Op bijzondere locaties in het havengebied van Charlois, in leegstaande winkels, ateliers, woonkamers, galeries en binnentuinen in en rond de middeleeuwse dorps- kern van de wijk Oud-Charlois. Er is een randprogramma met workshops, concerten, feesten en film.

Kerstsluiting

In de weken voorafgaande aan kerst, is een aantal middenformaat prints tentoongesteld. Na afloop daarvan zijn die als nieuwjaarsgroet verstuurd. Met niets dan de allerbeste wensen voor het nieuwe jaar.

Beyond Visual Range #01

In 2000, nu veertien jaar geleden, schilderde ik mijn laatste werk, getiteld Artist’s impression. Kort daarna stopte ik als beeldend kunstenaar en ik ging aan de slag in het boekenvak. Beyond Visual Range, voorwerk (foto’s en stills) is een project waarin ik verslag doe van zaken die ik in de marge van mijn werkzame bestaan als uitgever heb vastgelegd. Het is beeldmateriaal dat onweerlegbaar verband houdt met de thematiek van mijn werk als beeldend kunstenaar, maar tot dusver ontbrak de urgentie om het te ontsluiten. Het materiaal verzamelde ik overwegend op plekken ver weg, ogenschijnlijk terloops en zonder concrete toepassing voor ogen. De locaties liepen nogal uiteen, de aard van de conflicten evenzeer, maar de landschappelijke thematiek is eenduidig: oorlog!

Middenformaat #01 Joodse begraafplaats Warschau (Polen)

De Joodse begraafplaats aan de Okopowastraat in Warschau in 1997. Van de 10 rollen film zijn deze vier opnamen als enige gelukt. Al het overige materiaal uit Warschau, Krakau en Auschwitz ging verloren door een defect aan de sluiter. Anders dan vandaag de dag kom je daar pas bij thuiskomst achter. Destijds schreef ik over het bezoek aan de Joodse begraafplaats:

Middenformaat #02 Mae Sot (Thailand)

Mae Sot was in 1998 nog een betrekkelijk klein een stoffig plaatsje aan de grens met Burma. Vrienden van mij woonden en werkten er. Als getuige bij hun huwelijk reisde ik met hen van Bangkok, waar hun huwelijk werd voltrokken, naar hun huis in het noorden van Thailand. kalendermateriaal maar het reizen in die tijd was dan ook veel exotischer dan vandaag de dag.

Middenformaat #03 Bangkok (Thailand)

Bangkok is een feest. Ik ken althans weinig exotischer oorden met zoveel aantrekkingskracht. Ik was er in 1998 voor het eerst maar de tocht van het vliegveld naar de stad ontroert me vreemd genoeg steeds opnieuw. Als je Bangkok als een levend organisme zou bezien, twijfel ik aan de meest expliciete levensvorm. Het heeft niet iets heroïsch, zoals Saigon of meer nog Hanoi. Meer iets van een druppel slootwater onder een microscoop. Nu geldt dat wellicht voor meer steden ter wereld, maar op de een of andere manier heeft dat onstuitbare in Bangkok altijd ogenschijnlijk iets terloops. En het ruikt er, dwars door de onmetelijke smog, altijd naar eten!

Middenformaat #04 Jeroen Bosch in Londen (Verenigd Koningkrijk)

In het voorjaar van 1999 reisde ik samen met Jeroen Bosch naar Londen. Ik had een afspraak met een archiefmedewerker van het Imperial Warmuseum. Het landschappelijke van de Grote Oorlog, daar was ik toen naar op zoek. Gelukkig had ik haar vooraf kunnen overtuigen van de ernst van mijn zoektocht, want als je het zo zegt of schrijft is het wel een beetje mal: Het landschappelijke van de Grote Oorlog…

Middenformaat #05 Misgav Am (Israël)

Misgav Am ligt nagenoeg op de grens tussen Israël en Libanon. Hooggelegen kijkt het aan de ene kant uit op de Hula Vallei en aan de andere kant op de Libanese buren in El Adisseh. In 2000 trok Israël zijn laatste troepen terug uit Libanon. De veiligheidszone die Israël samen met troepen van de South Lebanon Army (SLA) controleerde werd eind mei 2000 ontruimd. De grens lag nu ineens formeel maar ook praktisch naast de deur. Een hek, met daarachter ongetwijfeld een bonte verzameling mijnen en andere obstakels en verderop de buren.

Middenformaat #06 Chemin de Dames (Frankrijk)

De Chemin des Dames ligt in het noorden van Frankrijk, vlak onder Laon in de buurt van Reims. Deze weg ligt grotendeels op een heuvelrug die oprijst uit het omringende zacht glooiende land. In de Eerste Wereldoorlog was deze strategisch hoogte inzet tot zeer bloedige gevechten tussen Franse en Duitse troepen die in 1914 de Chemin des Dames veroverden op de Fransen.

Middenformaat

In 1997 schonk Josien me voor enkele jaren haar Hasselblad middenformaat camera in bruikleen. De eerste reis waarop ik deze camera meenam ging naar Israel. Later fotografeerde ik ermee in Polen, Thailand, Vlaanderen en Engeland. Van slechts een paar opnamen heb ik destijds afdrukken laten vervaardigen, de rest herinnerde ik me alleen maar van de contactvellen.

Pas onlangs ben ik begonnen met het scannen van dit materiaal. Ik verbaasde me daarbij over de aard van het beeld. Dat zit hem mogelijk in de beperkte dynamiek van de camera. De camera is relatief zwaar en het magazijn telt niet meer dan 12 opnamen. Het verwisselen van een rolletje is tijdrovend. De lichtmeting vindt handmatig plaats en het kadreren en scherpstellen gaat spiegelverkeerd. Geen camera dus voor snapshots maar met als mogelijk belangrijkste voordeel dat door het zoekersysteem de afstand tot het gefotografeerde verder lijkt dan deze daadwerkelijk is. Een grotere intimiteit met geportretteerden heb ik met andere, moderner camera’s nimmer meer weten te realiseren. En gezien het beperkt aantal opnamen per rol, is de compositie overwegend opvallend zorgvuldig.

In de komende tijd wil ik hier steeds een deel van het materiaal publiceren. Ik zal dat in willekeurige volgorde doen aan de hand van het gescande en bewerkte materiaal. Met dank aan Josien voor de ruimhartige bruikleen!

Middenformaat #07 St. Symphorien Military Cemetery, Mons (België)

St. Symphorien Military Cemetery ligt ten oosten van Mons. Het is om meerder redenen een bijzondere plek. Naast 229 Commonwelth graven liggen er ook 284 Duitse militairen begraven. Op de gebruikelijke ordening van de Commonwelth begraafplaatsen is St. Symphorien Military Cemetery een opvallende uitzondering. Dat is mede te danken aan Jean Houzeau de Lehaie (1867-1959) die bijdroeg aan het ontwerp van deze begraafplaats. Aan bioloog en plantkundige Jean Auguste Hippolyte Houzeau de Lehaie hebben we ook veel van de Eurropese winterharde bamboesoorten te danken…

Middenformaat #08 Ors (Frankrijk)

Wilfred Edward Salter Owen MC sneuvelde op 4 november 1918 aan de oever van het Sambre-Oise kanaal. Precies een week voor het einde van de Eerste Wereldoorlog. Hij ligt begraven op het gemeentekerkhof van Ors (Departement du Nord, Nord-Pas-de-Calais). Voor dapperheid en getoond leiderschap bij een operatie een maand eerder in de buurt van Joncourt werd Owen in 1919 postuum onderscheiden met het Military Cross: 2nd Lt, Wilfred Edward Salter Owen, 5th Bn. Manch. R., T.F., attd. 2nd Bn. For conspicuous gallantry and devotion to duty in the attack on the Fonsomme Line on October 1st/2nd, 1918. On the company commander becoming a casualty, he assumed command and showed fine leadership and resisted a heavy counter-attack. He personally manipulated a captured enemy machine gun from an isolated position and inflicted considerable losses on the enemy. Throughout he behaved most gallantly.

Middenformaat #09 Herzlberg, Jeruzalem (Israel)

Aan de westkant van Jeruzalem, naast Yad Veshem ligt de nationale begraafplaats van Israël,. De berg is vernoemd naar Theodor Herzl, de grondlegger van het moderne politieke zionisme. Herzls graf vind je op de top van de heuvel. Op de Herzlberg worden ook Israëls oorlogsslachtoffers begraven. Ik viel in de zomer van 1997 middenin de begrafenis van een gesneuvelde militair. Naar details dorst ik niet te vragen.

Middenformaat #10 Yad Vashem, Jeruzalem (Israel)

De Valley of the Destroyed Communities. Hier vind je de namen van alle plaatsen in Europa en Noord-Afrika waarvandaan de joodse inwoners werden gedeporteerd. Het is in alle opzichten een monumentaal gedenkteken. Op het heetst van de dag heb je het geluk dat je er bijna geen andere bezoekers treft.

Middenformaat #11 De Klaagmuur, Jeruzalem (Israel)

De Klaagmuur. De zon schijnt. Bij het wisselen van de rolfilm op deze schaduwloze plek is bij sommige opnamen het zonlicht links op de opname vastgelegd. Eerder zorgde een lekkend filmmagazijn al voor enige teleurstellingen. Los van dat ongemak maakt iedereen een gelukkige indruk.

Middenformaat #12 Menenpoort, Ieper (België)

In de Menenpoort zijn de namen gegraveerd van 54.896 soldaten en officieren van het Britse Gemenebest die tijdens de Eerste Wereldoorlog in de omgeving van Ieper vermist raakten gerekend vanaf het uitbreken van de gevechten om en rond Ieper tot 15 augustus 1917. 34.984 soldaten en officieren van het Britse Gemenebest die na die datum vermist raakten, zijn vermeld op Tyne Cot Memorial. Siegfried Sassoon schreef in zijn gedicht On Passing the new Menin Gate:

Middenformaat #13 Duitse militaire begraafplaats, Lommel (België)

In Lommel, vlak onder Eindhoven, ligt de Deutsche Kriegsgräberstatte Lommel. Hier liggen ruim 38.000 gesneuvelde Duitse militairen uit de Tweede Wereldoorlog. Lommel is hiermee de grootste Duitse militaire begraafplaats buiten Duitsland. Er liggen ook 542 soldaten begraven die sneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Zoeken

Follow Aldus Projecten on Twitter